Ten film trzeba zobaczyć. W poniedziałek internetowa premiera dokumentu o zagładzie Jasła

"Jasło 44" to owoc kooperacji Muzeum Regionalnego w Jaśle i krośnieńskiej Agencji Filmowej i Reklamowej Trznadel Media. Dokument przedstawia kulisy wydarzeń, w wyniku których miasto nad Wisłoką, Ropą i Jasiołką przestało istnieć. Niemcy - dosłownie - zrównali je z ziemią.

- Postanowiliśmy wnikliwie przyjrzeć się tej sprawie i odpowiedzieć na pytanie, co było przyczyną tragedii Jasła. Zbieg okoliczności, zemsta, a może szaleństwo? - mówił nam przed kilkoma miesiącami jaślanin Jakub Kowalczyk, scenarzysta i reżyser filmu.

Twórcy dokumentu sporo uwagi poświęcili Walterowi Gentzowi, staroście jasielskiemu w latach, kiedy Jasło było okupowane przez Niemców. To właśnie Niemcowi przypisuje się odpowiedzialność za wysiedlenie i spalenie piętnastotysięcznego wówczas miasta.

W filmie wypowiadają się liczni eksperci, m.in. prof. Stanisław Waltoś, prof. Andrzej Olejko, dr Piotr Szopa, a także żyjący jeszcze świadkowie tragicznych wydarzeń sprzed ośmiu dziesięcioleci. Są również sceny fabularyzowane. Wystąpili w nich aktorzy Adam Mężyk oraz Paweł Gładyś z Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, a także rekonstruktorzy z grupy rekonstrukcji historycznych GRH 545. Sperr-Division (wcielili się w stacjonujących w Jaśle żołnierzy Wehrmachtu) oraz statyści - mieszkańcy Jasła.

- Zdjęcia kręcone były w Jaśle i Pilźnie. Wybór lokacji filmowych był przemyślany. Wywiady z ekspertami i świadkami nagrywaliśmy w Jaśle oraz w Krakowie - przekazał Piotr Trznadel, operator filmowy, autor zdjęć do filmu "Jasło 44".

W dokumencie zaprezentowano wiele niepublikowanych dotąd zdjęć stolicy powiatu jasielskiego, pochodzących m.in. z prywatnych zbiorów. Na potrzeby prezentacji w dokumencie fotografie zostały poddane koloryzacji, co - jak zauważają twórcy produkcji - "jeszcze bardziej pozwala oddać klimat tamtych czasów".

Uroczysta premiera filmu odbyła się 15 marca w Jasielskim Domu Kultury. Zainaugurowała miejskie obchody 80. rocznicy zburzenia Jasła. Bilety na dwa pierwsze pokazy dokumentu, rozdawane za darmo, rozeszły się w kwadrans. Sporym zainteresowaniem cieszyły się również seanse organizowane w muzeum przy ul. Kadyiego oraz placówkach kulturalnych działających m.in. w Skołyszynie oraz Pilźnie.

Zgodnie z planem, dokument udostępniony zostanie w sieci - na youtube'owym kanale Muzeum Regionalnego w Jaśle. Internetowa premiera w poniedziałek o godzinie 18.

Film jest już dostępny. Można obejrzeć go poniżej.

Realizacja dokumentu "Jasło 44" - objętego patronatem medialnym Gazety Codziennej Nowiny i portalu Nowiny24.pl - została dofinansowana przez Podkarpacką Komisję Filmową z funduszy Wojewódzkiego Domu Kultury i Województwa Podkarpackiego, jak również samorządów Jasła, gmin Kołaczyce, Brzyska, Tarnowiec, Dębowiec, Osiek Jasielski, Skołyszyn oraz firm zrzeszonych w Jasielskim Stowarzyszeniu Przedsiębiorców.

Historia zagłady Jasła to jedna z najczarniejszych kart kalendarium II wojny światowej na ziemiach polskich. Nim Niemcy przystąpili do obrócenia miasta w pył, we wrześniu 1944 r. wysiedlili wszystkich mieszkańców i rozkradli pozostawiony przez nich dobytek. Wywieźli go do III Rzeszy w 1002 wagonach kolejowych. Później, przez trzy miesiące niszczyli Jasło, wysadzając i w powietrze i paląc budynek po budynku. Z 2 283 obiektów, w tym 1 250 mieszkalnych, ostało się – w miarę w całości – 39 domów, głównie w Ulaszowicach. Miasto fizycznie przestało istnieć.

Mieszkańcy powoli zaczęli wracać do niego po przejściu frontu, w drugiej połowie stycznia 1945 r. Widok, który zastali, mroził krew w żyłach. Zamieszkali w piwnicach, rozpoczynając ciężkie i pełne wyrzeczeń życie. Z determinacją przystąpili jednak do usuwania rumowisk i budowy wszystkiego na nowo, dzięki czemu Jasło przetrwało.